Ochrona słuchu w BHP jest kluczowym elementem zapewnienia bezpieczeństwa w miejscach pracy, gdzie występuje hałas mogący powodować uszkodzenie słuchu. Narażenie na długotrwały hałas może prowadzić do trwałych uszkodzeń narządu słuchu, w tym głuchoty, szumów usznych oraz pogorszenia zdolności komunikacyjnych. Odpowiednia ochrona słuchu jest więc niezbędna w wielu branżach, gdzie hałas przekracza dopuszczalne normy.
Nauszniki ochronne to urządzenia, które zakrywają całe uszy i zapewniają skuteczną ochronę przed hałasem. Są one bardziej skuteczne niż zatyczki do uszu, szczególnie w miejscach o bardzo dużym poziomie hałasu.
Rodzaje nauszników ochronnych:
Nauszniki pasywne: Pasywne nauszniki ochronne nie wymagają źródła zasilania. Ich skuteczność zależy od konstrukcji nauszników, użytych materiałów oraz dopasowania do kształtu głowy i uszu. Wykonane są z materiałów, które tłumią dźwięki (np. pianka, guma, tworzywa sztuczne). Często stosowane w środowiskach przemysłowych, budowlanych, czy przy pracach w hałaśliwych zakładach.
Nauszniki aktywne: Aktywne nauszniki ochronne wyposażone są w systemy elektroniczne, które automatycznie regulują poziom tłumienia w zależności od otoczenia. Dzięki nim, można wciąż słyszeć komunikaty i dźwięki z otoczenia, ale hałas przekraczający określoną wartość jest skutecznie tłumiony. Są szczególnie przydatne w branżach, gdzie ważna jest komunikacja między pracownikami, ale jednocześnie występuje wysoki poziom hałasu (np. w lotnictwie, transporcie, spawalnictwie).
Zatyczki do uszu to małe urządzenia, które zakłada się bezpośrednio do kanałów słuchowych, aby zredukować hałas. Są lekkie, wygodne i łatwe do użycia, a także skuteczne w ochronie przed hałasem w różnych środowiskach pracy.
Rodzaje zatyczek do uszu:
Zatyczki jednorazowe: Zwykle wykonane z pianki, które dopasowują się do kształtu ucha. Są to jednorazowe zatyczki, które zapewniają higieniczne rozwiązanie w miejscach, gdzie występuje duży hałas przez krótki czas (np. w czasie remontów, w warsztatach).
Zatyczki wielokrotnego użytku: Zatyczki wykonane z materiałów takich jak silikon, guma czy tworzywa sztuczne. Można je wielokrotnie używać po ich odpowiednim oczyszczeniu. Są wygodne i skuteczne w tłumieniu hałasu w takich branżach jak budownictwo, przemysł maszynowy, czy motoryzacja.
Zatyczki z filtrami: Zatyczki te wyposażone są w specjalne filtry, które tłumią hałas, ale pozwalają na słyszenie mowy i innych ważnych dźwięków w otoczeniu. Często wykorzystywane w miejscach, gdzie hałas jest intensywny, ale konieczność komunikacji pomiędzy pracownikami jest wysoka (np. w muzyce, przy pracy z maszynami).
Zatyczki z systemem aktywnego tłumienia hałasu to zaawansowane urządzenia, które wyposażone są w mikrofony i systemy elektroniczne, które analizują otaczający dźwięk i automatycznie generują fale dźwiękowe, które neutralizują hałas. Dają one użytkownikowi możliwość słyszenia otoczenia, ale przy jednoczesnym tłumieniu dźwięków szkodliwych dla słuchu.
W środowiskach, gdzie poziom hałasu jest wyjątkowo wysoki, stosuje się specjalne systemy komunikacji, które umożliwiają porozumiewanie się pracowników, mimo noszenia ochrony słuchu. Przykłady takich systemów to:
Systemy radiowe i interkomowe: Umożliwiające komunikację między pracownikami w hałaśliwych środowiskach.
Zintegrowane systemy słuchawkowe: Z wbudowanym mikrofonem i głośnikiem, które pozwalają na prowadzenie rozmów mimo wysokiego poziomu hałasu.
Ochrona słuchu w miejscu pracy musi być zgodna z odpowiednimi normami, które określają dopuszczalne poziomy hałasu oraz wymagania dotyczące sprzętu ochrony słuchu.
Norma EN 352: Jest to standard określający wymagania dotyczące ochrony słuchu, w tym nauszników i zatyczek do uszu. Określa parametry, takie jak tłumienie dźwięku, komfort użytkowania i bezpieczeństwo.
Norma EN 458: Dotyczy stosowania ochrony słuchu, w tym zasad użytkowania i konserwacji środków ochrony indywidualnej.
Norma ISO 4869: Określa metody pomiaru efektywności ochrony słuchu, takich jak pomiar tłumienia hałasu przez nauszniki i zatyczki.
Ocena ryzyka hałasu: Pracodawca powinien regularnie oceniać poziom hałasu w miejscu pracy, aby określić, czy potrzebna jest ochrona słuchu. Hałas powyżej 85 dB (A) przez 8 godzin dziennie jest uznawany za zagrożenie dla słuchu, a w przypadku hałasu powyżej 90 dB, konieczne jest stosowanie ochrony słuchu.
Dobór odpowiednich środków ochrony słuchu: W zależności od poziomu hałasu, należy dobrać odpowiednie środki ochrony słuchu, takie jak nauszniki lub zatyczki. W miejscach o wyjątkowo dużym hałasie należy używać ochrony o wyższym współczynniku tłumienia dźwięku.
Regularne stosowanie ochrony słuchu: Pracownicy powinni być zobowiązani do noszenia ochrony słuchu w miejscach, gdzie poziom hałasu przekracza dopuszczalne normy. Należy również pamiętać o regularnym sprawdzaniu, czy środki ochrony słuchu są w dobrym stanie technicznym.
Szkolenia: Pracownicy powinni być regularnie szkoleni w zakresie ryzyka związanego z hałasem oraz stosowania odpowiedniej ochrony słuchu. Powinni również znać oznaki problemów ze słuchem i wiedzieć, jak zgłaszać problemy zdrowotne.
Ochrona słuchu jest szczególnie ważna w branżach, w których hałas przekracza dopuszczalne normy. W takich branżach jak:
Budownictwo: Hałas związany z używaniem maszyn budowlanych, młotów pneumatycznych, pił i innych narzędzi.
Przemysł motoryzacyjny: Hałas w warsztatach, podczas pracy z maszynami do obróbki metali, szlifowania, cięcia i spawania.
Lotnictwo: Praca na lotniskach, w hangarach, w pobliżu silników samolotów.
Przemysł energetyczny: Praca w elektrowniach, przy turbinach i innych urządzeniach generujących hałas.
Transport: Praca w transporcie, np. w magazynach, przy załadunku i rozładunku, w pobliżu silników, w transporcie drogowym czy kolejowym.
Ochrona słuchu w BHP jest niezbędna w środowiskach pracy, w których hałas może prowadzić do uszkodzenia słuchu. Wybór odpowiednich środków ochrony zależy od poziomu hałasu, rodzaju wykonywanej pracy i wymagań branży. Ochrona słuchu powinna być stosowana systematycznie, a pracownicy powinni być świadomi zagrożeń związanych z hałasem i konieczności noszenia odpowiednich środków ochrony.
